Nedim'in Şarkı Adlı Şirinin Tahlili
ŞARKI
Bir safa
bahşedelim gel şu dil-i nâ-şâda
Gidelim
serv-i revanim yürü Sa’d-âbâd’a
İşte üç
çifte kayık iskelede âmâde
Gidelim
serv-i revanim yürü Sa’d-âbâd’a
Gülelim
oynayalım kâm alalım dünyâdan
Mâ-i tesnîm
içelim çeşme-i nev-peydâdan
Görelim âb-ı
hayât aktığın ejderhâdan
Gidelim
serv-i revanim yürü Sa’d-âbâd’a
Geh varıp
havz kenarında hırâmân olalım
Geh gelip
kasr-ı cinan seyrine hayran olalım
Gâh şarkı
okuyup gâh gazel-hân olalım
Gidelim
serv-i revanim yürü Sa’d-âbâd’a
İzn alıp
cum’a namazına deyü mâderden
Bir gün
uğrılıyalım çerh-i sitem-perverden
Dolaşıp
iskeleye doğru nihan yollardan
Gidelim
serv-i revanim yürü Sa’d-âbâd’a
Bir sen-ü
bir ben-ü bir mutrıb-ı pâkîze-edâ
İznin olursa
eğer bir de Nedîm-i şeydâ
Gayrı yârânı
bu günlük edip ey şûh feda
Gidelim serv-i
revanim yürü Sa’d-âbâd’a
Nedim
Nedim Divanı
hzl.:
Abdülbaki GÖLPINARLI
Günümüz
Türkçesiyle
Gel şu
neşesiz gönüle bir neşe bağışlayalım.
Gidelim
selvi boylu (şahnişli) güzelim yürü
Sâ’dâbâd’a.
işte üç çifte kayık iskelede hazır.
Gidelim
selvi boylu (şahnişli) güzelim yürü Sâ’dâbâd’a.
Gülelim,
oynayalım, dünyadan arzumuzu alalım.
Yeni
Çeşme’den Tesnim suyu (cennet suyu) içelim.
Ejderha’nın
ağzından hayat suyu aktığını görelim.
Gidelim
selvi boylu (şahnişli) güzelim yürü Sâ’dâbâd’a.
Bazen gidip
havuz kenarında salına salına dolaşalım.
Bazen gelip
Kasr-ı Cinân’ı seyredelim, hayran olalım.
Bazen şarkı
okuyup bazen gazel söyleyelim.
Gidelim
selvi boylu (şahnişli) güzelim yürü Sâ’dâbâd’a.
Valideden
“Cuma namazına gidiyoruz.” diye izin alıp
Zulmedici
felekten bir gün çalalım.
Gizli
(tenha) yollardan iskeleye doğru dolaşıp
Gidelim
selvi boylu (şahnişli) güzelim yürü Sâ’dâbâd’a.
Bir
sen, bir ben, bir de güzel şarkı (gazel) söyleyen biri,
Eğer iznin
olursa bir de aşktan çılgına dönmüş
Nedim Ey şuh
(neşeli güzel), öbür dostları bugünlük feda edip
Gidelim
selvi boylu (şahnişli) güzelim yürü Sâ’dâbâd’a.
Şiirin, ahenk unsurları yönünden
incelenmesi
1. Ses akışı (aliterasyon, asonans):
Ses akışı sağlayan sözcükler vardır.
Birinci
dörtlükte n, m sesleri aliterasyon, â ve e sesleri asonans
İkinci
dörtlükte l, m, n, d sesleri aliterasyon, a ve e sesleri asonans
Üçüncü
dörtlükte g, l, m, n sesleri aliterasyon , a ve e sesleri asonans
Dördüncü
dörtlükte d ve n sesleri aliterasyon, a ve e sesleri asonans
Beşinci
dörtlükte d sesi aliterasyon , a ve e sesleri asonans olarak kullanılır.
2.Söyleyiş özelliği: Ahenkli bir
söyleyişe sahiptir. Özellikle kafiye ve iç seslerdeki sözcükler bu şiire
söyleyiş güzelliği katmıştır.
3.Ritim (açık ve kapalı hecelerin söylenişi): Aruz
ölçüsü ile yazıldığı seslerin açık kapalı oluşu önemlidir.” dil-i nâ-şâda ,
âmâde, Mâ-i tesnîm , dünyâdan , çeşme-i nev-peydâdan , ejderhadan, âb-ı hayât “
gibi sözcüklerde açık ve kapalı heceler bulunmaktadır. Bu şekliyle de aruzun
tutması ve uygulanması için önemlidir.
4.Ses benzerlikleri (kafiye): Kafiyeli
yazılmıştır. Düz uyak şeklinde kafiyelenmiştir.
Birinci
dörtlükte a sesi redif, âd sesleri zengin uyak (uzun ünlü olduğu için zengin
uyaktır.)
İkinci
dörtlükte dan sesi redif, â sesleri tam uyak (uzun ünlü olduğu için tam
uyaktır.)
Üçüncü
dörtlükte olalım sözcüğü redif, ân sesleri zengin uyak (uzun ünlü olduğu için
zengin uyaktır.)
Dördüncü
dörtlükte den sesi redif, ar/er sesleri tam uyak
Beşinci
dörtlükte redif yoktur, edâ sesleri zengin uyak
Olarak kafiyelenmiştir.
3. a. Şarkı nazım şekli hakkında
Divan
şiirine Türklerin kazandırdığı bir türdür. Şarkı, Divan şiirinde bestelenmek
için, uygun ölçü kalıpları ile yazılan ve çoğunlukla 4 dizelik bendlerden
oluşan nazım birimidir. Kafiye düzeni; x değişken aa xa şeklindedir.
Aruz
ölçüsünün her kalıbı ile kullanılır. Dörtlüklerden kurulan musammat da
denebilir. Murabbaya benzer. 5 ya da 6 dizelik bendlerden de oluşabilir. Üçüncü
dizeye meyan, dördüncü dizeye nakarat denir. Aşk, sevgili, ayrılık, içki ve
eğlence konularında yazılır. Divan edebiyatının ilk şarkı yazarı Nail-i
Kadim’dir. Lale Devrinde ise en önemli temsilcisi Nedim’dir. En çok şarkıyı
Enderunlu Vasıf yazmıştır.
Müzikte,
türkünün karşıtı olarak, Şarktan gelen, batılı anlamında kullanılır.
Şarkı çeştli
ses sanatçıları tarafından söylenerek Türk toplumunun musikisinde önemli bir
yer tutmaktadır. Şarkıda şair son bendde mahlasını söyler. Şarkıda her bentin
üçüncü mısrası miyan(orta) miyanhânedir. Miyan daha çok şarkının en güzel ve
dokunaklı bölümüdür. Bestenin en önemli bölümüdür. Şarkıların konusu genellikle
aşk, sevgilinin güzelliği, eğlence ve içkidir. Halk edebiyatında türkü türünün
divan edebiyatına yansıması gibidir.
b. Okuduğunuz şiiri yapı özellikleri
yönünden inceleme
Nazım birimi ve sayısı: Dörtlük olup 5
birimden oluşmuştur.
b
Uyak düzeni: aaab, cccb, dddb,
eeeb, fffb uyaklanır.
Nakarat (meyan) olan dize: Gidelim serv-i
revanim yürü Sa’d-âbâd’a
Şairin adının geçtiği birim: 5. Dörtlük
olup
Bir sen-ü
bir ben-ü bir mutrıb-ı pâkîze-edâ
İznin olursa
eğer bir de Nedîm-i şeydâ
Gayrı yârânı
bu günlük edip ey şûh feda
Gidelim
serv-i revanim yürü Sa’d-âbâd’a
ç. şiirin dörtlüklerinin temaları
ç.1. dörtlüğün teması: Neşelenmek ve
eğlenmek
2. dörtlüğün teması: Neşelenmek ve
eğlenmek
3. dörtlüğün teması: Neşelenmek ve
eğlenmek
4. dörtlüğün teması: Neşelenmek ve
eğlenmek
5. dörtlüğün teması: Neşelenmek ve
eğlenmek
Şarkının teması: Neşelenmek ve eğlenmek
Yorumlar
Yorum Gönder