9. Sınıf Edebiyat Konu Anlatımı- Manzume ve Şiir

Edebiyatımızda iki anlatım türü vardır:
a. Manzum anlatım( nazım)
b. Mensur anlatım (nesir)
Bilgi verirken, düşünceleri anlatırken düzyazı; duygular anlatılırken manzum yazılar tercih edilmelidir.
Duygu, düşünce ve hayallerin ölçülü ve kafiyeli anlatımına nazım denir. Ölçü ve kafiye gözetilerek, dizeler halinde yazılan metinlere ”manzume” denir. Bir metnin şiir olabilmesi için yüksek duygular içermelidir. Bu yüzden her metin şiir değildir. Ya da her manzume şiir değildir.

Bir nazmın şiir değeri taşıyabilmesi için sanat değeri taşıması, insanı etkileyen bir yönünün olması, sanatsal bir anlatıma sahip olması lazımdır.
Duygu, düşünce ve hayallerimizin düz yazı halinde anlatımına ise nesir denir. Her düz yazıya edebi metin diyebilmek için de yine sanat değeri taşıması gerekir. Düz yazı belli bir plan dahilinde yazılır. Düşünceler giriş , gelişme , sonuç bölümleri içinde ortaya konur.

Manzumelerin özellikleri
* Ölçülü ve uyaklı manzum parçalardır.
* Daha çok öğretici konular işlenir.
* Estetik kaygı taşımadan oluşturulurlar
* Çağrışım yönü ve imgeleme zayıftır.
* Manzum hikâyeler birer manzumedir.

Manzum Hikâye
Dizeler halinde yazılan hikâyelere manzum hikâye denir.
Manzum hikâyelerin öykülerden tek farkı şiir biçiminde yazılmış olmalarıdır.
Bu tür hikâyelerde didaktik8öğretici) şiir özelliği ağır basar.
Modern hikâyede bulunan bütün özellikler (olay, yer, zaman, kişiler) manzum hikâyede de bulunur.
Divan edebiyatında uzun hikâyeler mesnevi türü ile oluşturulmuştur. Tanzimat’tan itibaren ortaya çıkan manzum hikâye türü kafiyeli ve redifli, şiir biçiminde hikâye yazmak amacını güder. Mesnevilerle benzerlik gösterir. Mesnevilerde aruzun tek bir kalıbı kullanılırken Manzum hikâyelerde aruzun birden çok değişik kalıpları kullanılmıştır.
Manzum hikâyelerde şairler ya bir olayı anlatırlar, ya da öğüt vermek gayesini güderler.
Bu türün ilk örneklerini Tanzimat döneminde Recaizade Mahmud Ekrem ile Muallim Naci ortaya koymuştur. Servet-i Fünun döneminde gelişimini sürdürmüş özellikle Tevfik Fikret Manzum hikâyeleriyle öne çıkmıştır. Balıkçılar şiiri ünlüdür. Daha sonra Mehmet Akif sosyal konuları işleyen manzum hikâyeleriyle bu türün en güzel örneklerini ortay koymuştur.

Manzum Hikayelerin özellikleri
* Toplumu ilgilendiren sosyal olaylar işlenir.
* Modern hikâyelerdeki gibi olay, yer, zaman, kişiler yapıyı oluşturan unsurlardır.
* Ölçü ve kafiyeye özen gösterilir.
* Anlam, bir mısrada bitmez diğer dizelerde de devam eder.
* Yer yer karşılıklı konuşmalara yer verilir.
* Her mısra aynı uzunlukta olmayabilir.
* Edebiyatımıza Tanzimat Edebiyatı ile birlikte girmiştir.
Manzume ve Şiir Arasındaki Ayırıcı Özellikler
* manzumeleri düz yazı ile ifade etmek mümkün iken şiirde bu mümkün değildir.
* manzumede hikâyede olduğu gibi olay örgüsü vardır. Şiirde yoktur.
* Manzumede daha çok sosyal ve toplumsal olaylar konu edinilir. Şiirde ise bireysel duygular ön plandadır.
* Manzumede sözcükler genellikle gerçek anlamında kullanılır. Şiirde ise daha çok yan ve mecaz anlam öne çıkar.
* Manzumeler genellikle didaktik metinlerdir. Şiir ise sanatsal metindir. Estetik kaygı ön plandadır.

Mensur Şiir

• Duygu ve düşünceleri şiirde görüldüğü gibi anlatan, ancak ölçüsü ve uyağı olmayan bir yazı türüdür.
• Bu eserlerde iç ahenk önemlidir.
• Bu türü Türk edebiyatında ilk kez Servet-i Fünun döneminde  Halit Ziya Uşaklıgil kullanmıştır.

* Şiirden çok düz yazıyı andıran bir yapı vardır. Paragraflar halinde yazılır.