10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları - Dede Korkut hikayeleri Sayfa 94-95-96
1. Delü Karçar’ın kız kardeşi Banu Çiçek’i istemeye gelen Dede Korkut’un yerine getirmesini istediği şartlar nelerdir? Bu şartları gerçekçi buluyor musunuz? Neden? Bu durumun destanların oluşumuyla bir ilgisi olabilir mi? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları tahtaya yazınız.
Bin aygır kim kısrağa aşmamış ola,
bin dahı buğra maya görmemiş ola,
bin de koç koyun görmemiş ola,
bin de kuyruksuz kulaksız köpek,
bin dahi haraça karaça püreler diledi.
Bu şartlar gerçekçi değildir. Bazılarının bulunması imkansızdır. Bunların destan dönemi sanat anlayışı ile ilgisi vardır.
2. Karçar’ın Dede Korkut’a yetişip kılıcını vuracağı sırada elinin yukarıda asılı kalmasını ve Dede Korkut’un duasıyla iyileşmiş olmasını nasıl yorumluyorsunuz? Açıklayınız.
Olağanüstü bir durumdur. Günlük hayatta karşılaşılan bir durum değildir. Dini düşünceden doğmuştur.
2. a) Metinde, mekânın özelliklerini belirten ifadelere (nasıl anlatıldığına) örnekler veriniz.
“ağ otağını kara yirün üzerine kurdurmuş idi”
Karşu yatan kara tağun aşmağa gelmişem
Akındılu görklü suyunı kiçmege gelmişem
Gin etegüne tar koltuğuna kısılmağa gelmişem
Metinde mekanla ilgili geniş ayrıntılara yer verilmemiştir.
b) Hikâyedeki olayın geçtiği zaman ve mekânın özelliklerini aşağıdaki tabloya yazınız. Bu zaman ve mekânın olaylara katkısını açıklayınız.
Mekanın özellikleri
Mekan belirgin değildir. Daha çok olayın ortaya konması yardımcı unsur olarak verilmiştir. Mekanla ilgili ayrıntılara yer verilmemiştir. Zamanın özellikleri
Zamanla ilgi ifadelere çok rastlanmamaktadır. Zaman belirgin değildir. Olayın ortaya konmasında yardımcı unsur olarak kullanılmıştır.
c) Mekânın, olayların gerçekleşmesindeki işlevini belirtiniz.
Mekan olayın gerçekleşmesinde yardımcı bir unsur olarak verilmiştir. Bu yüzden mekanla ilgili geniş tasvirlere yer verilmemiştir.
10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 95
4. Metindeki kişilerle zaman ve mekân arasındaki uyumu (ilişkiyi) açıklayınız.
Metinde yaşanan olay olayın yaşandığı mekan, kişi ve zamanla uyum içindedir.
5. Hikâyeyi anlam birimlerine ayırarak anlatılan olay ve olay örgüsünü tespit ediniz. Buradan hareketle temayı bulunuz.
serim:
Bamsı Beyrek’in Banu Çiçek’e aşık olması. Bu yüzden düşünceli görünmesi.
düğüm:
Bay Pürenin Bamsı Beyrek’in halinden şüphelenip durumu öğrenmesi
Divanı toplayıp Deli Karçar’a kimin gönderileceğini tartışması
Dede Korkut’un Deli karçar’a gönderme kararı alınması.
Dede Korkut’un iki iyi at alarak Deli Karçar’a gitmesi
Deli karçar’ın dede Korkut’u kovalaması ve elinin kuruması
Dede Korkut2un dua ederek deli mKarçar’ın elinin iyileşmesi ve kızı vermeyi kabul etmesi
Deli karçar’ın kızı vermek için beş şart ileri sürmesi
Dede Korkut’un bunu bay Püreye haber vermesi.
Bay pürenin ve Dede Korkut’un istenilen şartları bulması ve deli Karçar’a götürmesi
Deli karçar’a pirelerin saldırması.
Çözüm:
Dede Korkut’un deli Karçar’ı pirelerden kurtarıp kızı almaları
6. a) Metinde işlenen temanın o dönemdeki önemi ve değeri hakkında hangi düşüncelere ulaştığınızı sözlü olarak ifade ediniz.
Kahramanlık o dönemde kabul gören ve teşvik edilen bir durumdur. Amam gücünün yetmeyeceği şeylere karşı kahramanlık göstermek de doğru değildir. İnsanın her şeye gücü yetmez.
b) Aynı temaya yabancı film senaryolarında ya da destanlarda rastlayıp rastlamadığınızı açıklayınız.
Evet aynı temaya destanlarda ve yabancı filmlerde de rastlıyoruz. Özellikle destan dönemini anlatan filmlerde daah çok rastlanıyor.
7. Hikâyedeki cümle yapılarını inceleyiniz. Hikâyenin anlatımında cümlelerin kısa oluşu, fazlaca hüküm ifade etmesi, metnin anlatımına ne katmıştır? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.
Cümlelerin kısa oluşu akıcılığını artırmıştır. Daha akıcı ve daha anlaşılır kılmıştır.
8. Hikâyedeki metinde kullanılan dilin en belirgin özellikleri nedir? Hikâyede ahengi sağlamak için nelere başvurulmuştur? Metinden örnekler bularak açıklayınız.
Xııı.- xıv. Yüzyıl Oğuz Türkçesinin dil özelliklerini yansıtmaktadır. Günümüz Türkçesine göre bazı ses, söyleyiş ve sözcük farklılıkları vardır.
Virür >>>>>>>>>>>> verir.
Aydur>>>>>>>>>>>>söyledi, dedi
Karındaşımu>>>>>>>>>>>kardeşimi
Koydı>>>>>>>>>>>>koydu
9. Hikâye kahramanlarının özelliklerini ve olay örgüsündeki işlevlerini tabloya yazınız.
Özellikleri İşlevleri
Bamsı Beyrek: aşık. Baş kahraman
Bay Püre: Bamsı Beyrek’in babası.
Akıllı, zengin. Oba beyi Yardımcı kişi.
Dede Korkut: Bilgi, akıllı ve iyi niyetli.
Olağanüstü özellikleri olan biri. Yardımcı kişi
Deli Karçar Cahil. Kaba saba. Acımasız,
deli, Banu Çiçek’in ağabeyi Yardımcı kişi
10. Metindeki manzum bölümü tahtaya yazınız. Bu bölümün işlevi hakkındaki düşüncelerinizi söyleyiniz.
Metne akıcılık katmaktadır.
11. Metindeki destansı unsurları tespit ederek tahtaya listeleyiniz.
Dede Korkut’un dua etmesi ve Deli Karçar’ın elinin kuruması. Bin tane pire ve Bin tane kuyruğun kulağı kesilmiş köpek bulma olağanüstü olaylardır. Bunlara daha çok destanlarda rastlanır
12. Hikâyede İslami motif olarak neleri gösterebilirsiniz? Bunun nedenini açıklayınız.
Dede Korkut’un dua etmesi. Allah2a yalvarması. Kız isterken Allah’ın emir ve Peygambaerin Kavli ile kız isteme.
13. Türk destanlarında hakanların yanında yer alan ak saçlı, gün görmüş bilge tipi ile Dede Korkut arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
Benzer tiplerdir.
14. Metinde anlatılan olayın (insana özgü gerçekliğin) yaşamla ilişkisi nedir? Bunların, olay örgüsü etrafında nasıl anlatıldığını söyleyiniz. Böyle bir olayın gerçek hayatta birebir yaşanması mümkün müdür? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.
Kız isteme aşık olma, evlenme gibi olaylar günlük yaşamın bir parçasıdır. Fakat burada yaşanan olayların birebir günlük hayatta yaşanması mümkün değildir. Olağanüstülükler vardır.
15. Dede Korkut Hikâyeleri’ne dair araştırmalarınızı önceki bilgilerinizi ve derste öğrendiklerinizi karşılaştırınız. Yeni öğrendiklerinizi defterlerinize yazınız.
…daha önce verildi.
16. Hikâye ağırlıklı olarak hangi bakış açısıyla anlatılmıştır? Metinden örnekler vererek bu bakış açısının özelliklerini sözlü olarak ifade ediniz.
Hakim analtıcı bakış açısıyla yazılmıştır.
Metinden örnekler:
“Tanrı’nun buyruğıyla Peygamber’ün kavliyle aydan aru günden görklü kız kardaşun Banu
Çiçek’i Bamsı Beyrek’e dilemeğe gelmişem, didi. Dede Korkut böyle digeç Delü Karçar aydur: Mere
ne didügüm yetürün, kara aygırı getürün didi.”
17. Dede Korkut Hikâyeleri’nin anlatıcısını ve bu anlatıcının özelliklerini belirtiniz.
3. şahıs anlatım kullanılmış anlatıcı olayı dışarıdan izleyen ve aktaran bir kişidir. Olaya her yönüyle vakıftır.
18. “Pay Püre Big aydur: Dede oğlan mısın kız mısın? Dede oğlanam didi.” Bu ifade ile anlatılmak istenen nedir? Günümüzde bu ifade hangi amaçla kullanılıyor?
Metinde verilen yere göre kişinin korkudan erkekliğini kaybetmesi anlamında kullanılmış olabilir.
19. Dede Korkut Hikâyeleri’nin günümüzde de ilgi görmesinin nedenlerini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.
Dilini sade olması ve kendi kültürümüzden bilgiler aktarması ilgiyi artırmaktadır.
20. Kız isteme törenleri, günümüzde nasıl yapılmaktadır? Okuduğunuz hikâyedeki törenle karşılaştırınız. Benzer ve farklı yönlerini belirtiniz.
Günümüzde de benzer kız isteme yöntemi kutlanılmaktadır. Buna görücü usulü evlenme deniyor. Bunu dışında flört türü bir evlilik de yaygındır. Adayların bir aracı olmadan birbirini bulması tanışmaları ve bir süre birbirlerini tanıma dönemi geçirmeleri ile diğer kız isteme yöntemlerinden ayrılır.
21. Metinden “baş indirmek”, “bağır basmak” ve “ağız dilden görkli selam vermek” cümlelerini bulunuz. Bunların ne anlama geldiğini tartışınız. Ulaştığınız sonuçtan yararlanarak bugün bu ifadelerin yerine neler kullanıldığını belirtiniz.
Baş indirmek: başını eğmek, kabul etmek, saygı göstermek
Bağır basmak: bağrına basmak, kucaklamak
Ağzı dilden görklü selam vermek: yürekten ve içten selam vermek
22. “... ağ sakallu aziz baba... / ... iki şahbaz güçlü at getürün, bir kiçi başlı kiçer aygırı, bir toklı başlı torı aygırı...” ifadelerindeki tasvirlerin nasıl yapıldığını belirtiniz. Bunların metnin anlatımına etkisini açıklayınız.
Tasvirler daha çok birbiriyle ses uyumlu şekilde veciz bir ifadeyle ortaya konmuş metnin akıcılığı artırılmış.
Bin aygır kim kısrağa aşmamış ola,
bin dahı buğra maya görmemiş ola,
bin de koç koyun görmemiş ola,
bin de kuyruksuz kulaksız köpek,
bin dahi haraça karaça püreler diledi.
Bu şartlar gerçekçi değildir. Bazılarının bulunması imkansızdır. Bunların destan dönemi sanat anlayışı ile ilgisi vardır.
2. Karçar’ın Dede Korkut’a yetişip kılıcını vuracağı sırada elinin yukarıda asılı kalmasını ve Dede Korkut’un duasıyla iyileşmiş olmasını nasıl yorumluyorsunuz? Açıklayınız.
Olağanüstü bir durumdur. Günlük hayatta karşılaşılan bir durum değildir. Dini düşünceden doğmuştur.
2. a) Metinde, mekânın özelliklerini belirten ifadelere (nasıl anlatıldığına) örnekler veriniz.
“ağ otağını kara yirün üzerine kurdurmuş idi”
Karşu yatan kara tağun aşmağa gelmişem
Akındılu görklü suyunı kiçmege gelmişem
Gin etegüne tar koltuğuna kısılmağa gelmişem
Metinde mekanla ilgili geniş ayrıntılara yer verilmemiştir.
b) Hikâyedeki olayın geçtiği zaman ve mekânın özelliklerini aşağıdaki tabloya yazınız. Bu zaman ve mekânın olaylara katkısını açıklayınız.
Mekanın özellikleri
Mekan belirgin değildir. Daha çok olayın ortaya konması yardımcı unsur olarak verilmiştir. Mekanla ilgili ayrıntılara yer verilmemiştir. Zamanın özellikleri
Zamanla ilgi ifadelere çok rastlanmamaktadır. Zaman belirgin değildir. Olayın ortaya konmasında yardımcı unsur olarak kullanılmıştır.
c) Mekânın, olayların gerçekleşmesindeki işlevini belirtiniz.
Mekan olayın gerçekleşmesinde yardımcı bir unsur olarak verilmiştir. Bu yüzden mekanla ilgili geniş tasvirlere yer verilmemiştir.
10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 95
4. Metindeki kişilerle zaman ve mekân arasındaki uyumu (ilişkiyi) açıklayınız.
Metinde yaşanan olay olayın yaşandığı mekan, kişi ve zamanla uyum içindedir.
5. Hikâyeyi anlam birimlerine ayırarak anlatılan olay ve olay örgüsünü tespit ediniz. Buradan hareketle temayı bulunuz.
serim:
Bamsı Beyrek’in Banu Çiçek’e aşık olması. Bu yüzden düşünceli görünmesi.
düğüm:
Bay Pürenin Bamsı Beyrek’in halinden şüphelenip durumu öğrenmesi
Divanı toplayıp Deli Karçar’a kimin gönderileceğini tartışması
Dede Korkut’un Deli karçar’a gönderme kararı alınması.
Dede Korkut’un iki iyi at alarak Deli Karçar’a gitmesi
Deli karçar’ın dede Korkut’u kovalaması ve elinin kuruması
Dede Korkut2un dua ederek deli mKarçar’ın elinin iyileşmesi ve kızı vermeyi kabul etmesi
Deli karçar’ın kızı vermek için beş şart ileri sürmesi
Dede Korkut’un bunu bay Püreye haber vermesi.
Bay pürenin ve Dede Korkut’un istenilen şartları bulması ve deli Karçar’a götürmesi
Deli karçar’a pirelerin saldırması.
Çözüm:
Dede Korkut’un deli Karçar’ı pirelerden kurtarıp kızı almaları
6. a) Metinde işlenen temanın o dönemdeki önemi ve değeri hakkında hangi düşüncelere ulaştığınızı sözlü olarak ifade ediniz.
Kahramanlık o dönemde kabul gören ve teşvik edilen bir durumdur. Amam gücünün yetmeyeceği şeylere karşı kahramanlık göstermek de doğru değildir. İnsanın her şeye gücü yetmez.
b) Aynı temaya yabancı film senaryolarında ya da destanlarda rastlayıp rastlamadığınızı açıklayınız.
Evet aynı temaya destanlarda ve yabancı filmlerde de rastlıyoruz. Özellikle destan dönemini anlatan filmlerde daah çok rastlanıyor.
7. Hikâyedeki cümle yapılarını inceleyiniz. Hikâyenin anlatımında cümlelerin kısa oluşu, fazlaca hüküm ifade etmesi, metnin anlatımına ne katmıştır? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.
Cümlelerin kısa oluşu akıcılığını artırmıştır. Daha akıcı ve daha anlaşılır kılmıştır.
8. Hikâyedeki metinde kullanılan dilin en belirgin özellikleri nedir? Hikâyede ahengi sağlamak için nelere başvurulmuştur? Metinden örnekler bularak açıklayınız.
Xııı.- xıv. Yüzyıl Oğuz Türkçesinin dil özelliklerini yansıtmaktadır. Günümüz Türkçesine göre bazı ses, söyleyiş ve sözcük farklılıkları vardır.
Virür >>>>>>>>>>>> verir.
Aydur>>>>>>>>>>>>söyledi, dedi
Karındaşımu>>>>>>>>>>>kardeşimi
Koydı>>>>>>>>>>>>koydu
9. Hikâye kahramanlarının özelliklerini ve olay örgüsündeki işlevlerini tabloya yazınız.
Özellikleri İşlevleri
Bamsı Beyrek: aşık. Baş kahraman
Bay Püre: Bamsı Beyrek’in babası.
Akıllı, zengin. Oba beyi Yardımcı kişi.
Dede Korkut: Bilgi, akıllı ve iyi niyetli.
Olağanüstü özellikleri olan biri. Yardımcı kişi
Deli Karçar Cahil. Kaba saba. Acımasız,
deli, Banu Çiçek’in ağabeyi Yardımcı kişi
10. Metindeki manzum bölümü tahtaya yazınız. Bu bölümün işlevi hakkındaki düşüncelerinizi söyleyiniz.
Metne akıcılık katmaktadır.
11. Metindeki destansı unsurları tespit ederek tahtaya listeleyiniz.
Dede Korkut’un dua etmesi ve Deli Karçar’ın elinin kuruması. Bin tane pire ve Bin tane kuyruğun kulağı kesilmiş köpek bulma olağanüstü olaylardır. Bunlara daha çok destanlarda rastlanır
12. Hikâyede İslami motif olarak neleri gösterebilirsiniz? Bunun nedenini açıklayınız.
Dede Korkut’un dua etmesi. Allah2a yalvarması. Kız isterken Allah’ın emir ve Peygambaerin Kavli ile kız isteme.
13. Türk destanlarında hakanların yanında yer alan ak saçlı, gün görmüş bilge tipi ile Dede Korkut arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
Benzer tiplerdir.
14. Metinde anlatılan olayın (insana özgü gerçekliğin) yaşamla ilişkisi nedir? Bunların, olay örgüsü etrafında nasıl anlatıldığını söyleyiniz. Böyle bir olayın gerçek hayatta birebir yaşanması mümkün müdür? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.
Kız isteme aşık olma, evlenme gibi olaylar günlük yaşamın bir parçasıdır. Fakat burada yaşanan olayların birebir günlük hayatta yaşanması mümkün değildir. Olağanüstülükler vardır.
15. Dede Korkut Hikâyeleri’ne dair araştırmalarınızı önceki bilgilerinizi ve derste öğrendiklerinizi karşılaştırınız. Yeni öğrendiklerinizi defterlerinize yazınız.
…daha önce verildi.
16. Hikâye ağırlıklı olarak hangi bakış açısıyla anlatılmıştır? Metinden örnekler vererek bu bakış açısının özelliklerini sözlü olarak ifade ediniz.
Hakim analtıcı bakış açısıyla yazılmıştır.
Metinden örnekler:
“Tanrı’nun buyruğıyla Peygamber’ün kavliyle aydan aru günden görklü kız kardaşun Banu
Çiçek’i Bamsı Beyrek’e dilemeğe gelmişem, didi. Dede Korkut böyle digeç Delü Karçar aydur: Mere
ne didügüm yetürün, kara aygırı getürün didi.”
17. Dede Korkut Hikâyeleri’nin anlatıcısını ve bu anlatıcının özelliklerini belirtiniz.
3. şahıs anlatım kullanılmış anlatıcı olayı dışarıdan izleyen ve aktaran bir kişidir. Olaya her yönüyle vakıftır.
18. “Pay Püre Big aydur: Dede oğlan mısın kız mısın? Dede oğlanam didi.” Bu ifade ile anlatılmak istenen nedir? Günümüzde bu ifade hangi amaçla kullanılıyor?
Metinde verilen yere göre kişinin korkudan erkekliğini kaybetmesi anlamında kullanılmış olabilir.
19. Dede Korkut Hikâyeleri’nin günümüzde de ilgi görmesinin nedenlerini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.
Dilini sade olması ve kendi kültürümüzden bilgiler aktarması ilgiyi artırmaktadır.
20. Kız isteme törenleri, günümüzde nasıl yapılmaktadır? Okuduğunuz hikâyedeki törenle karşılaştırınız. Benzer ve farklı yönlerini belirtiniz.
Günümüzde de benzer kız isteme yöntemi kutlanılmaktadır. Buna görücü usulü evlenme deniyor. Bunu dışında flört türü bir evlilik de yaygındır. Adayların bir aracı olmadan birbirini bulması tanışmaları ve bir süre birbirlerini tanıma dönemi geçirmeleri ile diğer kız isteme yöntemlerinden ayrılır.
21. Metinden “baş indirmek”, “bağır basmak” ve “ağız dilden görkli selam vermek” cümlelerini bulunuz. Bunların ne anlama geldiğini tartışınız. Ulaştığınız sonuçtan yararlanarak bugün bu ifadelerin yerine neler kullanıldığını belirtiniz.
Baş indirmek: başını eğmek, kabul etmek, saygı göstermek
Bağır basmak: bağrına basmak, kucaklamak
Ağzı dilden görklü selam vermek: yürekten ve içten selam vermek
22. “... ağ sakallu aziz baba... / ... iki şahbaz güçlü at getürün, bir kiçi başlı kiçer aygırı, bir toklı başlı torı aygırı...” ifadelerindeki tasvirlerin nasıl yapıldığını belirtiniz. Bunların metnin anlatımına etkisini açıklayınız.
Tasvirler daha çok birbiriyle ses uyumlu şekilde veciz bir ifadeyle ortaya konmuş metnin akıcılığı artırılmış.
çok güzel bir anlatım türüdür.
YanıtlaSileline sağlık çok yardımcı oldun
YanıtlaSil